Sunday, May 01, 2005

Earthquake/Tsunami education - Siberut -

Koen Myers of UNESCO, conducting an earthquake and tsunami education class on Siberut, Mentawais, April 2005, with materials from Kerry Sieh, Caltech, and Lori Dengler, Humboldt State University, California.

Tsunami Safety Information for the Mentawais, by Lori Dengler translated by Koen Myers

Pangasegekat kipa enungan tapurimanua ke’ bara onu (Tsunami).
Pupaatuanan simatetek.

Ke’k nuorik kam moi sigegeugeu/teteu simaron, ola ake’ nueikam ka kudduat simareunan kabebet koat (kapatci) elek mei kakutduat simabuak simaruei. tupaatu momoi onu (Tsunami).
Ke’k nuitco’ kam ikai oju simapali’ reunan (kai oju sitaimareirei tuitco’) kabuggei teret katengan koat sabbat makoinong bagat buggei, oto ola ake’ nueikam ka kudduat simareunan kabebet koat (kapatci) elek mei kakutduat simabuak simaruei. tupaatu momoi onu (Tsunami).
Ke’k nuarep kam nganga sipuguguruk simaron sibara kakoat, oto ola ake’ nueikam ka kudduat simareunan kabebet koat (kapatci) elek mei kakutduat simabuak simaruei. tupaatu momoi onu (Tsunami).
Anai maigi arut kakoat. Reuga’ ake’ kam tubumui kabebet koat simatata’ nia duanga jam tungena teret takbara arut koat minca.
Ba’ pukutdu kam kabagat lalep simakakatai’ , kaoinan simalotik samba kagalajet simararagat teret ioi sipasirop ake’.

II. Pupaatuanan simananta nia pagalaijat sigegeugeu/teteu samba onu (Tsunami).

Anai bulat maigi sigegeugeu/teteu ka indonesia kalulut pukukutdu nia kalelengan gorot enungan sigegeugeu/teteu.
Pagalaijat kerek nia enungan kipa ibara nusa-nusa kapolak Indonesia sipasi bailiu ake’ ibara sigegeugeu/teteu.Samba pigapa’ sigegeugeu/teteu nene momoi ibauliu sipasibara ake’ onu (tsunami).
Simatatak nia kabagat senen dua ngarura, ai sigegeugeu/teteu sibailiu ake’ ibara/ ioi onu ka sara kutduat karirik buggei Indonesia, simaigi nia onu sigoisok tapoi anai leu et simabeuga’.

onu silelepa’ siooi kalaggo’ Desember 2004 situsabau, ai oi kalulut babara nia sigegeugeu/teteu. Sipuaali nene ia te enengan simareirei kapagalaijat polak.

Nusa-nusa nenda tak tulelelep kabagat koat! Sigegeugeu masiropakek masisuru ake’ minca nusa itubuak kautdut oinan. Senen sigegeugeu masibailiu ake’ isili pututubuat nusa (kenanen pagogoiso’), tapoi simareirei masibailiu ake’ katubuakat.

Kaoijanan samba kabaraijat Sigegeugeu elek onu tak momoi tuaagai. Samba kaoijanan nia minca tak momoi tuaagai. Kalulut puagaijat pagalaijat sigegeugeu samba onu lek momoi nupasikeli kap purimanuaijat mui samba sasaraina mui.

1. Pagalaijat kipa Masijago enganta saratta ke’ bara sigegeugeu.
Sara lalep sitai maron tupaatu momoi mararagat kemoi sigegeugeu simaron. Bela kam kamatat pailingen elek kalaibok simaruei.

A. Onu (Tsunami)
Geugeu polak iate patuagaijat kaooinia onu. Kenuorik kam sigegeugeu tubut simapali ron samba kateteret nenda aikam kabebet koat elek kabebet buggei, kenan kam simaruei kakudduat simareunan ka bebet koat elek kakutduat simabuak. Ukkakkam tatogamui mutuitui – ba’ pasisikeli kam bibilet, tarimeu samba pabagei-bagei pukaiyoat mui.

B. Kudduat siteu’k tue’ei : 30 ngameter buaknia keita sikuddu kabebet koat, 4 ngakilo kapatci elek kabaga bara nia kabebet koat kek kudduatta marata. Kek tak moi nueikam kasimareugak nenek, besik ake kam tubumui nuttut sioi nueikam. Sangamberi jaggauta tapanatra samba tatuitui simareunan irop akek sita. Kek tak momoi nueikam kakudduat simabuak gabakam samba kenan kam kalalep simabuak. Samba lue et pangaikat loina simabuak pasirom akek leuet sita.

C. Tando sipoboikik ibara onu iate igarak akek oju simapalik, baeikam pasiabbut iba elek apa pak bagei. Kaojanan oinan minca isaliu nangkat pututuita. Tando sipoiki ibara onu iate nganga sipuguguruk sibara kakoat kelek ngangan kereta api elek ngangan tarabaeng sibara kakoat. Nenek iate katuagaijat kasita bulek tareugak ake tubutta kabebet koat nuttut nagka sioi tae’ei

D. Onu mareirei iabara akek pigapak betuet. Oinan moi samba mutuitui 3,4,5 nga minca elek legei. Samba leuet kaoijana arut koat moi pigangamenit pak (30 ngamenit/sangajam) kelepak ioi sigegeugeu. Simareirei nia onu mariuriu ioi ka ogga piga ngajam pak. Baei kam minca kabebet koat teret simatatania dua ngajam atukappluat onu.

E. Senen-senen ibara sigegeugeu elek onu tauk makerek. Bui tak karoni baga betuet nia makerek senen-senen moi sigegeugeu. Momoi leuet onu bagei ibailiu mabuak elek marepek samba moi ibara akek sibabara kapiga pak kudduat imaron kalepakat nia. Pigapak sigegeugeu simarot tak aibabara akek onu simaron – tapoi kau ibailiu senen sigegeugeu kapolak iate sara pasirepdemen. Merupeilek marerei tatuitui kenanen tabara onu kepei tak tuagai sara sigegeugeu sipasibara akek onu sabeu.

F. Keatukapluat sigegeugeu.
Kau taperepkam kakudduat kalaibo’ samba simalina teret lalep/bangunan tupaeru elek tuitcok kakataikatnia. Reugak akek kam tatoga kaoinan simalotik samba kakaraganan lalep. iapei minca simareirei bui tak babara sigegeugeu sikariuriugat nia simabeuga’ ele’ simagoiso’ bule masibara ake’ maigi simakatai’.






0 Comments:

Post a Comment

<< Home